26 april 2010

Ashoka Dhar

Mijn ontmoeting afgelopen week met de Indiase Dhrupad-zangeres Ashoka Dhar (1946) was heel inspirerend. Zij laat elke klank vanzelf ontstaan. Zij oefent geen enkele druk uit op haar stembanden of op haar ademhaling. Haar stem klinkt heel mooi als een zachte warme bries. Ik heb heel goed geluisterd en gekeken naar hoe zij zingt en probeer haar nu na te zingen.

Dhrupad is de oudste vorm van Noord-Indiase klassieke muziek en ontstaan uit het reciteren van de vedische sutra’s. Dhrupad is door de eeuwen heen zowel vocaal als instrumentaal uitgevoerd door mannelijke tempelzangers en later door musici aan de Noord-Indiase hoven. Na de Indiase onafhankelijkheid in 1947, toen de talrijke koninkrijkjes plaats maakten voor de huidige democratie, is er veel van deze muzikale traditie verloren gegaan. Dhrupad is een ingetogen, meditatieve muziekstijl, die musici en publiek uitnodigt tot verstilling.

De studie van Dhrupad is zeer tijdsintensief en wordt volgens traditie altijd mondeling overgedragen van meester aan leerling. Ashoka Dhar is in de leer geweest bij Aminuddin Dagar (1923 – 2000), die samen met zijn broer Moinuddin Dagar (1919-1966) het beroemde zangduo, de Senior Dagar Brothers, vormden. Samen met haar nichtje Alaka Nandy (1939), die ook in de leer was bij Aminuddin Dagar, vormde Ashoka een vrouwelijk Dhrupad-duo, the Nandy Sisters. Zij begeleidden hun leraar op talloze internationale reizen en gaven ook zelf concerten in India en in het buitenland. Hun laatste gezamenlijke concert vond in 2003 plaats in Kolkata. Zowel Alaka als Ashoka hebben haar eigen Dhrupad Ashram in Kolkata.

25 april 2010

De zanger

Afgelopen week ben ik naar een Indiase zang- en muziekweek geweest in het Alandi Retreat Center (http://www.alandi.nl/) in het Limburgse kloosterdorp Steyl. Er werden dagelijks verschillende workshops gegeven: zingen met de Indiase dhrupad-zangeres Ashoka Dhar, ritme met haar zoon Rishab Dhar, muziekinstrumenten met Marijke Koerselman en tai-chi en beweging met Gijs Vorstermans. Het was een hele inspirerende week in Indiase ashram-stijl. De in Kolkata (Calcutta) woonachtige Ashoka Dhar (1946) zingt recht vanuit haar hart. Zij vertegenwoordigt de spirituele zangtraditie in de Indiase klassieke dhrupad-stijl. Zingen is voor haar "like a prayer". Af en toe viel mijn mond volkomen open van verbazing over de schoonheid van haar stem en haar klanken. Prachtig!

De eveneens in Calcutta geboren Indiase dichter, schrijver en Nobelprijswinnaar Rabrindanath Tagore (1861 – 1941) schreef eens over zingen het volgende gedicht in zijn bundel Gitanjali, die door Frederik van Eeden in 1912 vertaald is onder de titel Wijzangen:

Als Gij mij zegt te zingen is
het of mijn hart zal breken
van trots: ik zie U in het gelaat
en tranen komen in mijn ogen.

Al wat ruw en wanluidend is in mijn
leven versmelt tot één zoete harmonie -
en mijn aanbidding spreidt
vleugelen als een blijde
vogel die vlucht neemt over zee

Ik weet dat mijn zang U behaagt.
Ik weet dat ik alleen als een
zanger tot Uw aanwezen nader.

Met den rand van de wijd spreidende
wiek mijns gezang raak ik
Uwe voeten – tot waar ik mij
nooit te reiken zou vermeten.

Dronken van zanggeluk vergeet ik
mijzelven en noem U vriend, die toch mijn Heer zijt.

7 april 2010

As it is in heaven ....

Liederen kunnen heel anders overkomen als je er naar luistert vanuit de context van de advaita vedanta. Zo kan een lied dat gaat over het verlangen om jezelf te zijn, een heel andere dimensie krijgen als je het hoort als een lied over het verlangen naar het grotere Zelf, naar het contact met de Bron. Onlangs kreeg ik het lied Gabriellas sång toegestuurd. Het is een prachtig lied uit de film As it is in heaven… van de Zweedse regisseur Kay Pollack (1938). Op de Oscaruitreiking van 2005 was de film genomineerd voor de beste buitenlandse film. Het lied van Gabriëlla wordt gezongen door Helen Sjöholm; de muziek werd geschreven door Stefan Nilsson. Het lied wordt nog mooier als je er doorheen het verlangen hoort om het Zelf te ontdekken en om te zijn wie je werkelijk bent. Als je je weer verbonden voelt met wie je werkelijk bent en jezelf kunt zijn, lijkt het alsof je in de hemel bent ....